W środku Polski, wśród rozległych kompleksów leśnych, w ciągu niespełna 200 lat wyrosło prawie milionowe miasto. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności w północnej części miasta pozostał ponad 1200-ha. kompleks leśny, zwany Lasem Łagiewnickim. Obecność tego lasu wyróżnia Łódź spośród innych, dużych miast europejskich.
Do naszych czasów przetrwały tutaj 210-letnie drzewostany dębowe - świadkowie puszczańskiej świetności rejonu Łodzi. Rozwój Łodzi zapoczątkowany w latach 20-tych XIX w., w czasach Stanisława Staszica i Rajmunda Rembielińskiego, spowodował ustępowanie naturalnej przyrody i coraz poważniejsze przeobrażenia krajobrazu. Burzliwie rozwijający się przemysł włókienniczy "Ziemi Obiecanej" oraz budujące się miasto korzystały z naturalnych zasobów leśnych, wodnych i surowców mineralnych (gliny, żwiru i in.). Nasilenie wylesień miało miejsce około 100 lat temu, o czym świadczy m.in. aktualny wiek drzewostanów, pochodzących w zdecydowanej większości z sadzenia. Na obszarze Lasu Łagiewnickiego istniały tartaki i cegielnie, a niektóre fragmenty (po odlesieniu) zamienione były w pola uprawne. Nawet na małych, obfitujących dawniej w wodę, strumieniach zakładano stawy, których ślady istnieją do dziś.
Las Łagiewnicki położony jest przy północnej granicy geograficznego zasięgu takich gatunków drzew jak: jodła, świerk, jawor i buk. Różnorodność siedlisk i odpowiadająca jej naturalna mozaika gleb - to główne czynniki determinujące bogactwo występujących tu zbiorowisk leśnych i drzewostanów. W licznych fragmentach lasu trwa proces spontanicznej regeneracji fitocenoz leśnych, wyrażający się m.in. dostosowaniem się składu drzewostanu do rzeczywistych możliwości produkcyjnych siedlisk. Na obszarze tego kompleksu występuje 101 gatunków drzew i krzewów, a łączna liczba dotychczas stwierdzonych gatunków roślin naczyniowych wynosi 542. Jeden z najcenniejszych fragmentów Lasu Łagiewnickiego, prezentujący naturalną mozaikę biocenoz leśnych, jest chroniony w formie rezerwatu przyrody. Jego zadaniem jest także ochrona interesującej flory zielnej, m.in. storczyków, pełnika europejskiego i kokoryczki okółkowej. Przy granicy lasu istnieją jeszcze barwne łąki i torfowiska z bogatą florą oraz fauną.
Las Łagiewnicki kryje w sobie znaczące bogactwo fauny. Szczególnie różnorodna i cenna jest fauna owadów i ptaków; gniazdują tu m.in. ptaki drapieżne. Ssaki reprezentowane są przez stale tu przebywające dziki, samy i inne gatunki. Sporadycznie pojawia się łoś, odwiedzający ten las w trakcie wędrówek. Walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz kulturowe i historyczne zadecydowały o włączeniu Lasu Łagiewnickiego (wraz z otuliną) do Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich. Dla większości Łodzian Las Łagiewnicki jest przede wszystkim łatwo dostępnym miejscem rekreacji, leżącym zaledwie kilka kilometrów od centrum miasta. Piękny, urozmaicony krajobraz, leśny mikroklimat, stawy na Bzurze i Łagiewniczance umożliwiają różnorodny wypoczynek.
Las pełni od kilkudziesięciu lat funkcję poligonu dydaktycznego, zwłaszcza dla studentów, stanowi również cenny obiekt badawczy - istnieją tu stałe powierzchnie doświadczalne. Posiada wybitne znaczenie dla nowoczesnej edukacji ekologicznej i krajoznawstwa - istnieją tu dobrze urządzone ścieżki dydaktyczne.Las Łagiewnicki pełni różnorodne funkcje biocenotyczne. Ten fragment naturalnej przyrody w mieście - to wysoce zorganizowany układ przyrodniczy, którego funkcjonowanie zależy zarówno od warunków ekologicznych, jak i wpływu antropopresji. Jest on potężnym generatorem tlenu i naturalnym filtrem powietrza, posiada zatem niezastąpione znaczenie dla Miasta.Do najpoważniejszych zagrożeń Lasu Łagiewnickiego zaliczamy: rozwój urbanizacji w bezpośrednim jego sąsiedztwie i związany z tym brak uporządkowanej gospodarki wodno-ściekowej w rejonie lasu; obniżanie poziomu wód gruntowych, zanieczyszczanie powietrza; grodzenie działek aż do "ściany lasu" oraz zaśmiecanie lasu. Presja człowieka i niektóre formy dawnego użytkowania lasu prowadzą do ograniczenia różnorodności biologicznej, zubożenia i wulgaryzacji szaty roślinnej i świata zwierząt oraz zniszczenia naturalnej otuliny Lasu Łagiewnickiego. Recesji ulegają m.in. takie gatunki jak: jodła pospolita, widłaki: goździsty i jałowcowaty, przylaszczka pospolita.
Strategia ochrony Lasu Łagiewnickiego powinna polegać na: - dążeniu do eliminacji zagrożeń, - preferowaniu oszczędnych form użytkowania, właściwych dla lasu ochronnego,- stosowaniu wykładni mówiącej o tym, że nie wszystkie fragmenty lasu mogą jednocześnie spełniać różnorodne, często wykluczające się funkcje. Ścieżki spacerowe, trasy jeździeckie i narciarskie, czy też szlaki turystyczne winny omijać ostoje zwierzyny i uroczyska florystyczne. Ochrona walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych Lasu Łagiewnickiego zależy przede wszystkim od nas wszystkich.
(prof. K.J.Kurowski, UŁ).
